Zeewier in de Oosterschelde
CIMG2572.JPG
Sea Crunchy hart Valentijnsdag.jpg
Betonblokken langs de Oosterschelde begroeid met zeewier
CIMG2552.JPG
« »

Geschiedenis

Zeewier kent een lange en uitgebreide geschiedenis als gebruiksmiddel, voedingsmiddel en medicijn. Primitieve stammen die duizenden jaren geleden bij de zee leefden, aten zeewier. Zeewier werd aangeboden aan de goden in religieuze rituelen, gebruikt om wonden te behandelen, verbrand voor de winning van zout en was zelfs een vorm van geld om belasting te betalen. Tijdens oorlog en hongersnood, wanneer weinig anders beschikbaar was, diende zeewier als voedsel ter versterking van de levenskracht. Het werd ook gevoerd aan gedomesticeerde dieren en toegevoegd aan de bodem als mest. En volgens middeleeuwse religieuze literatuur werden er zelfs wetten geschreven – onder andere in IJsland – betreffende het oogsten van bepaalde soorten zeewier, zoals dulse.

  
Verenigde Staten

Astronomen geloofden vroeger dat de zon om de aarde draaide. Zo waren archeologen er in de 90'er jaren van overtuigd dat de oorspronkelijke bewoners van Amerika een land brug gebruikten om van Azië in Alaska te komen om vervolgens, tussen de gletsjers door, naar het zuiden af te zakken. Dit zou zich zo'n 12000 jaar geleden afgespeeld hebben. Jack Rossen schrijft: "Stel dat dit waar is, dat je een pad kon vinden tussen kilometer hoge ijsmuren door, en dit over duizenden kilometers. Wat zou je eten? Waterijsjes????"
Hij vervolgt: "Er waren zeewier gordels langs de west kust van de Amerika's, van Alaska tot Chili en die waren ecologisch gezien even complex als de regenwouden. Er zijn waren vele soorten dieren, waaronder vis in deze gordels en natuurlijk het zeewier zelf wat erg rijk is in voedingsstoffen. Wat zouden mensen liever gedaan hebben? Een maaltijd zoeken in een wereld van ijs, of in een boot langs de kustlijn afzakken en zichzelf voorzien van vis, oesters en groente?"
Achteraf bezien is de zeewier gordel een logische optie. In 1975 volgt er archeologisch bewijs hiervoor. Voor het hele verhaal:

The Seaweed Trail: peopling the Americas.

 

Recentere Amerikaanse geschiedenis vertelt ons dat zeewier niet alleen werd gebruikt als voeding en medicijn, maar ook om gereedschappen en dozen met zorg af te werken. De Makah stam woonachtig aan de kust van de staat Washington bijvoorbeeld, vlochten de stengels van kelp tot harpoenlijnen die gebruikt werden bij het vissen en de jacht op walvis, en gebruikten hun bollen om water en olie in op te slaan.

Europa

In 1750 was de Engelse natuurkundige Dr. Bernard Russel de eerste die een thee van kelp maakte. Hij verbrandde droge Fucus om een medicinale houtskool te maken die hij met succes  gebruikte om kropgezwellen en scrofulose, een tuberculose infectie van de lymfeklieren in de nek, te behandelen. In oorlogstijd werd zeewier verwerkt vanwege de mineralen die in dergelijke perioden wat minder goed uit andere bronnen gehaald konden worden. Kelp was zelfs eens een bron van kaliumcarbonaat voor buskruit en jodium. Nadat het zeewier was verbrand werden de oplosbare minerale ingrediënten, zoals jodium zouten, kalium en andere mineralen, verwijderd uit de as door een was proces. De mineralen werden vooral gebruikt als chemische middelen en als aanvulling op de voeding voor zowel mensen als dieren. Terwijl de natuurvolkeren zeewier als medicijn bleven gebruiken, begonnen Europeanen zich meer te richten op de wetenschappelijke ontwikkelingen rondom gezondheid. Pas recent is het tij gekeerd en kijken de gezondheid- en schoonheidsindustrie weer naar de zee.

 

Belang voor onze toekomst


In de komende 40 jaar zal de wereldbevolking toenemen van de huidige 6,5 miljard naar 9 miljard mensen.
Bij ongewijzigde consumptiepatronen en landbouwmethoden hebben we in 2050 twee aardbollen nodig
om ons te voorzien van voedsel, water en energie.
 
Kortom:
we moeten wereldwijd de agroproductie verdubbelen,
maar natuurlijk zonder dat dit ten koste gaat van natuur, biodiversiteit en milieu.
 
De vraag is: kan dat?
 
Het antwoord is in principe ‘ja’, mits we ons richten op economisch rendabele alternatieven, die ook duurzaam zijn. Eén daarvan is grootschalige zeewierteelt. De oceanen beslaan 70% van het oppervlak van onze aardbol. Zij bieden ons een enorme ruimte en een schat aan biodiversiteit met grote mogelijkheden voor de productie van plantaardige biomassa.

Toekomstmogelijkheden
Zeewier heeft grote toekomstmogelijkheden, wereldwijd, maar zeker ook in Nederland. Geteeld op zee kan het een belangrijke bijdrage leveren aan voedselzekerheid en aan de “biobased economy” (o.a. chemie en energieopwekking). Het heeft de potentie dé duurzame eiwitbron van de toekomst te worden:
  • het gehalte aan hoogwaardige eiwitten is hoog,
  • het kan op een duurzame manier worden verbouwd en
  • er is geen concurrentie met schaarse landbouwgrond.

Het verbouwen van zeewier heeft alles in zich om uit te groeien tot een teelt groter dan die van de huidige top-3 gewassen (rijst, maïs, en tarwe). Wellicht kent de wereld van 2050 uitgestrekte zee-akkers en vormen eiwitten uit zeewier dan een belangrijk onderdeel van het menu van mens, dier en industrie.

 
 
Culinair
 
Hoewel de meeste mensen even moeten wennen aan de smaak van zeewier, is zeewier voor velen een delicatesse met vele culinaire mogelijkheden. Het biedt de kok nieuwe mogelijkheden om op creatieve en gezonde wijze het goede van de zee onder de aandacht van de mens te brengen.
 
Verzorgend
 
In verzorgingsproducten voor het lichaam wordt zeewier gebruikt om haar voedingswaarde voor de huid. Het gebruik van zeewier in het dagelijks onderhoud van de huid wordt steeds populairder. Door de gunstige invloed van ingrediënten als vitaminen, mineralen, anti-oxidanten en essentiële vetzuren, ondersteunt zeewier de huid in een groot aantal huidcondities. Zeewier is antiseptisch en heeft ontgiftende (detox) eigenschappen. Daarnaast bevordert het de toevoer van zuurstof naar de cellen. Sommige onderzoeken beweren dat zeewier mogelijk een goede behandeling tegen cellulitis geeft.
 
Gezond
   
In Japan, waar 10-15% van het dieet uit zeewier (zo’n 21 soorten) bestaat, hebben de inwoners zelden last van schildklier ziekten, borst of prostaat kanker. Feitelijk heeft Japan verhoudingsgewijs slechts een zevende deel van het aantal kanker patiënten dat bijvoorbeeld de Verenigde Staten heeft. De oudere bewoners van Okinawa hebben slechts een vijfde van het aantal hart ziekten en een derde van het aantal dementie gevallen dat Amerikaanse senioren hebben. Omgekeerd ervaren Japanners die de Amerikaanse voedingswijze in hun leven hebben ingevoerd, een verontrustende verhoging van het aantal schildklier aandoeningen en de genoemde kankersoorten. Waarschijnlijk kunnen kleine hoeveelheden zeewier rauw, vers, gedroogd, in poedervorm of gekookt gegeten, de staat van iemands gezondheid en welzijn verbeteren en verschillende ziekten voorkomen.
 
In zeewier zitten componenten die essentieel zijn voor gezondheid en emotionele balans. Het bezit alle vitaminen, cel zouten en mineralen die in de oceaan worden gevonden, maar ook vezels, ballaststoffen, algin en voor het lichaam beschikbare voedingsstoffen in de vorm van chlorofyl, vluchtige olie, fucoidan, mannitol, laminarin, furanone en kanker voorkomende lignanen. Zeewier bevat dertien vitaminen, twintig aminozuren en zestig sporenelementen, inclusief de essentiële elementen jodium en natrium. Ook bijzondere sachariden in de vorm van glyconutriёnten en complexe suikers, fytohormonen en sterolen worden gevonden in zeewier. Nog beter nieuws is dat zeewier bijna geen calorieën en extreem weinig vet bevat, en bovendien een bron van hoogwaardig eiwit en calcium is.